ZNALEZIONE

 

   Kilka dni temu, robiłam porządki w starych dokumentach. Do walizki, w której były schowane, nie zaglądałam od lat. Gdybym zajęła się tym kilka dni wcześniej, to mój post „Listonosz jedzie”, mógłby być dłuższy, a może ciekawszy. Znalazłam wśród tych dawno nie przeglądanych szpargałach kartki świąteczne, widokówki z różnych miast oraz kartki bez szczególnego przeznaczenia, ale zostawione dla zabawnych treści, jakie na nich były.

Spośród nich wypadły 3 pożółkłe karteczki i mała koperta. O treści tych karteczek chciałabym dzisiaj opowiedzieć.

Mała koperta zawiera list napisany w roku 2008 przez moją licealną koleżankę Grażynę(wspomniałam o niej we wspomnianym poście, gdy pisałam o kartce wielkanocnej w kształcie jaja). Zacytuję go, bo on wyjaśni dlaczego postanowiłam o tym napisać.

„Przesyłam ci nietypowy liścik na papierze czerpanym ręcznie. W czasie tzw. „nocy otwartych muzeów”, byłam w naszym wrocławskim Muzeum Narodowym. Jedną z dodatkowych atrakcji były pokazy czerpania papieru przez pracowników Muzeum Papiernictwa w Dusznikach. Postanowiłam zrobić ci taki liścik, w którym są też wtopione kwiatki(list był przysłany 23 maja, z okazji moich imienin, stąd wzmianka o kwiatkach). Obejrzałam też wystawione na tę okazję dzieła złotnictwa i wystawę malarstwa Tadeusza Makowskiego. Ten ostatni mnie nie zachwycił, za to Muzeum Architektury bardzo. Obejrzałam tam m.in. model nowej szkoły V L.O ”(w roku 1974 kończyłyśmy w tym liceum naukę. Wraz ze świadectwem maturalnym otrzymałyśmy okolicznościową tarczę z napisem MATURA V Liceum Ogólnokształcące). Nie pamiętam jak zareagowałam na taki prezent 15 lat temu, ale teraz gdy ten liścik odnalazłam, mocno się wzruszyłam.

   Kiedy rozpoczynałam blogowania na platformie „Blogomania” blogiem „Moje hobby to życie”, jeden z postów opowiadał o mojej babci Helenie(ze strony matki). Na obecnym blogu zamieściłam podobny tekst, ale nie mogłam sobie przypomnieć jaką pensję kończyła babcia. Pamiętałam opowieść mojej matki i karteczkę, którą mi 40 lat temu pokazała, odczytując jej treść. Był to wiersz napisany przez moją babcię pt. „Nazaretanki”, który miał świadczyć o tym, że moje skłonności do „rymów częstochowskich” nie są przypadkowe.

Postanowiłam pokazać,  tak niespodziewanie odnalezione  zapiski sprzed ponad 100 lat. Zachowałam oryginalną pisownię. Nie wiem czy błędy zawarte w tekście są wynikiem niewiedzy czy pisania w „ukryciu”. W jednym wersie słowo pensja napisane jest przez „ę”, a 3 linijki później przez „n”. Może i czytającym wiersz ten wyda się zabawny.

NAZARETANKI *

Jest w naszym grodzie pęsji bardzo wiele

i bardzo dużo w każdej koleżanek

dużo ich także w pęsji przy kościele

i tak z naszej Pensji Sióstr Nazaretanek

Widać jak spieszą tych dziewczyn szwadrony

tam po naukę z niechęcią co ranek

jak mary idą przyszłe matki, żony.

Z książkami w ręku do Nazaretanek.

Jakiś tam zakład jest zaraz przy szkole

Załad ten nosi nazwę internatu.

Sroga reguła ma tam swoje pole

nie wolno wejść tam i do siostry bratu

Na internacie jest uczennic wiele

bo się nie zgorszę, są od świata z dala.

A często można widzieć je w kościele.

I jak pobożność młode serce pali.

(cztery wersy nieczytelne)

Choć tak pobożne lecz uczniaków oczy

Zaglądać umię, sama potwierdzić mogę

Bo to widziałam, gdy niewinnie kroczy

Nazaretankę i podstawia nogę

Będziesz miał kiedy czasu małą chwilę

Nazaretanek przysłuchaj się mowie

usłyszysz co, zrobi ci się nie mile

I włosy staną ze zgrozy na głowie.

Nie wszystkie ładne są Nazaretanki

Każdy to mówi i ja się ośmielę

Chociaż, które znam, Irki też Janki

Istne anioły ale w ludzkim ciele.

Sióstr uczennice boją się niewiele

Od nauczycielek broń je wielki Boże

Którą zobaczą w alei w niedzielę

Wieje przed nią każda jak tylko może

Postrachem dla nich jest jakaś Dyreżecka**

Osoba starsza wciąż na twarzy sina

Na głowie włosy zupełnie jak strzecha

Lecz gorsza od niej jest Janina

Dużo uczennic przez nią łezki leje

I wszędzie marnie w swej młodzież kwiecie

Lecz się nie frasujcie i miejcie nadzieję

Bo kiedyś lepiej musi być na świecie.

(Reszta tekstu nieczytelna)

* Na prośbę ks.bpa Stanisława Zdzitowieckiego założyły w Kaliszu, drugą po Częstochowie katolicką szkołę dla dziewcząt. Na III piętrze kamienicy przy ulicy Wiejskiej mieściła się szkoła, pensjonat i wspólnota sióstr. W roku 1918 miały 191 uczennic. W roku 1924 ze szkoły wyszły pierwsze maturzystki.

**trudno powiedzieć czy „Dyreżecka”, to rzeczywiste nazwisko jednej z nauczycielek, czy pod nim kryje się po prostu dyrektorka pensji.

*** znaki interpunkcyjne przy niektórych wersach były niemożliwe do odczytania.

Na stronie drugiej tej karteczki była zwrotka wiersza Adama Asnyka „Serenada”, ale bez podpisu. Że jest to właśnie utwór Asnyka ustaliłam dzięki przeglądarce.

Czy widzisz w blasku promieni

W grze świateł lekkich cieni

Wiecznej piękności cud?

Czy serca twego nie pali

Płonący w wianku korali

Jutrzenki wschód.

Kartka 2

Na niej opis epizodu z życia pensjonarek.

SMACZNA KOLACJA

Pewnego razu

Zamiast zrazu

Pensjonarką dano

Jakąś masę rozpapraną

Tłuste kawałki w niej się znajdowały

I pensjonarki jeść tego nie chciały

Jednej dziewczynce tylko smakowało

Aż dwie porcje biedactwo zpapało.

Smutne były skutki tej kolacji

Bo z tej racji

Już od drugiej rano

W całym klasztorze nie spano

Siostry wszystkie przestraszone

Każda patrzy w inną stronę

Siostra Ryta z butelkami

Poi wszystkich jodynami

Koło kącika oblężenie

Zanosi się na drzwi wyważenie

W kąciku słychać jęki

I różne inne dźwięki

Zbolałe, pokurczone

Zostałyśmy do łóżek wtłoczone

Herbatki nam tylko dano i kleiku obiecano

Wszystkie nauczycielki także chorowały

Ponieważ delikatne żołądeczki miały

Jedna tylko Dyreżecka mając zdrowie końskie

Mówiła, że to wszystko wymysły japońskie

   Na drugiej stronie,  fragment utworu „Piosenka” o wydźwięku patriotycznym, z czasów I Wojny światowej. Utwór wydany wraz z innymi w zbiorze „Żołnierskie piosenki obozowe”, którego redaktorem był Adam Zagórski(1883-1929), polski pisarz. Zbiór został wydany w 1916 roku w Piotrkowie.

PIOSENKA

Hej panienki posłuchajcie raz 2.3.

I gazetki poczytajcie 1.2.3.

Są tam wesołe nowinki ma być

pobór na dziewczynki 1.2.3.

Z najpiękniejszych krakowianek 1.2.3.

formujemy pułk ułanek 1.2.3.

A która nie ma ochoty 1.2.3.

Pojedzie służyć do piechoty 1.2.3.

Która lepiej nóżką fika 1.2.3.

weźmie rangę pułkownika 1.2.3.

A która z dowcipu znana 1.2.3.

weźmie rangę kapitana 1.2.3.

A te grube i pękate 1.2.3.

posadzimy na armatę 1.2.3.

Tylko dwie pierwsze zapisane przez babcię brzmią identycznie jak oryginalny tekst, który liczy 6 zwrotek. Nie ma w nim mowy o fikaniu nóżką, a i o panienkach sadzanych na armatę autor wypowiadał się inaczej. Najwidoczniej źródło, z którego babcia ściągnęła tekst nie było wiarygodne.  

KARTKA 3

   Na tej kartce zapiane zostały fragmenty utworów, których autorów nie udało mi się ustalić. Z ich treści wnosić można, że babcia-pensjonarka traktowała je jak złote myśli, które można wykorzystać w korespondencji przesyłanej z okazji urodzin czy imienin. Są też teksty patriotyczne, co można uznać, że były spisywane w latach trwania I Wojny Światowej z prasy lub zasłyszenia.

Z drogi obranej nigdy nie zbaczaj

zawsze milcz, kochaj, cierp i przebaczaj

(Google podaje ten tekst jako życzenia urodzinowe)

                                       ***

Kochaj ach! Kochaj  tę Polskę biedną

W żelazne pęta przez katów wziętą

Broń Polskę zawsze duszą i ciałem

I myśl zawsze w zgonu godzinie

Że Polska nigdy nie zginie.

                          ***

Niech dusza Twoja będzie cicha

Jak ta noc letnia, spokojna, przejrzysta

(fragment wiersza Zygmunta Krasińskiego "Postanowienie", które zostało źle przepisane, bo w oryginale jest:

"Niech dusza moja będzie cicha- czysta

Jak ta noc letnia- spokojna- przejrzysta!"

                              ***

Czy ty wiesz Zuziu po co są kwiaty

srebrne gwiazdy błyszczą na niebie

Promienne słońce, piosnka ptasząt

Kochana Zuziu wszystko to dla Ciebie

                                ***

Nie znaj nigdy smutnej doli

Ani serce twe zawodu

Ach! Bo ciężko gdy za młodu

W młodej piersi serce boli

                                 ***

Nie kochaj chłopców choć lekkomyślnie

Wyznania miłości szepczą

Gdy tylko inna urodą błyśnie

Dawne przysięgi podepczą

                                     ***

Niebo ci róży podobieństwo dało,

Lecz było dla cię łaskawsze

Burza podoba się tylko dzień cały

Ty podobasz się zawsze

                                      ***

Nie trać czasu na zabawę

Poświęć go nauce

A zobaczysz, że twa praca

Da piękne owoce

I egzamin pójdzie łatwo

Na piątki i czwórki

A rodzice będą radzi

Ze swej dobrej córki

                      ***

     Odnalezione babcine zapiski nie pochodzą ze sztambucha, raczej z jakiegoś notesu, który łatwiej było ukryć przed ciekawskim wzrokiem opisanych nauczycielek. Wierszyki "Nazaretanki" i "Smaczna kolacja" są (zgodnie z tym, co twierdziła moja matka) raczej autorstwa babci, bo ich wartość "literacka" znacznie odbiega poziomem od innych utworów tu przytoczonych, a przez nią zapisanych. 

     Mam nadzieję, że pomimo tego uśmiechnęliście się czytając post. Życzę wszystkim pięknej wiosny.